STANDAARDISERING

Lucas Rinken is die man wat e-SAGI, (elektroniese Suid-Afrikaanse Genealogiese Indeks), 'n databasis met 339 000 rekords, onderhou. Hy ontvang deurentyd data van persone wêreldwyd vir bywerking. Hy bestee baie ure om die data so ver as moontlik eenvorming te kry om sodoende die opsporing van
'n individu te vergemaklik. Hier vertel hy hoe sy taak vergemaklik kan word.

‘n Rekenaar “dink” nie soos ‘n mens nie. Wat vir ons dieselfde lyk, is vir ‘n rekenaar iets anders. Niemand kan teenoor ‘n ander voorskriftelik wees nie. Elkeen het sy eie gedagtes oor hoe dit behoort te wees. Dog, goeie raad is: WEES KONSTANT.

VANNE

Die rekenaar onderskei tussen dieselfde van wat op verskillende maniere gespel word, byvoorbeeld:

de Wet
de WET
De Wet
De WET
DE Wet
DE WET

Vir ‘n rekenaar is elke spelling hierbo iets anders.

As jy besluit op DE WET, sorg dat dit altyd so ingevoer word. Die e-SAGI-databasis, byvoorbeeld, gebruik “de WET”.

PLEKNAME

Bekyk die volgende:

Johannesburg, Transvaal, South Africa
Johannesburg, Gauteng, South Africa
Johannesburg, Transvaal, RSA
Johannesburg, Gauteng, RSA
Johannesburg, Z.A.R.

Daar is nog vele ander variante van dieselfde plek, maar nie vir ‘n rekenaar nie. Vir hom is dit verskillende plekke.

Hier is daar egter ook die tydvak betrokke. Sommige mense glo dat die plekaanduiding die tydvak daaraan verbonde moet weergee. Johannesburg was wel eers in die ZAR, toe in die Transvaal as deel van die Unie, toe in Transvaal as deel van die Republiek en nou deel van Gauteng in die Republiek.

‘n Mens kan nie hierteen argumenteer nie.

As onderhouer van e-SAGI wil ek die pleknaam hê soos ek dit in my leeftyd geken het. Sodoende wil ek soektogte na ‘n pleknaam tot een wyse van spelling beperk. Omdat ek ‘n bietjie ouer is, verkies ek dit soos net voor 1994. Ek wil nie voorskriftelik wees nie. Ek sê net wat ek doen en hoekom.

Gedcoms wat ek ontvang, bevat BAIE verskillende weergawes van dieselfde plek. Ek moet voortdurend besluit wat om te behou en wat om maar liewer van te vergeet. Dit bring my by die mees gebruikte plekname -- nie noodwendig dieselfde plek nie, maar dieselfde naam.

In die e-SAGI-databasis (met sy 339 000 rekords) sal baie name noodwendig dikwels gebruik word. Min mense sal verstaan hoeveel aandag hieraan gegee moet word. Ek probeer om plekname wat dieselfde lyk saam te voeg.

Blesboklaagte kom op drie plekke voor. So ook Boesmansfontein. Boplaas kom vier keer voor. Boschfontein kom op nie minder nie as agt plekke voor. ‘Brakfontein’ kom op 35 plekke voor en “Rietfontein” nie minder nie as 54 keer.

AANHALINGSTEKENS

Plaasname word dikwels in aanhalingstekens aangedui en dis reg so. Maar weer eens het ons met rekenaars te doen.

Neem Rietfontein, ‘Rietfontein’ en “Rietfontein” ongeag waar die betrokke Rietfontein werklik is.

Die eerste twee hierbo sal deur ‘n rekenaar na aanmekaar gesorteer word -- in die volgorde soos hierbo, maar laasgenoemde sal heelbo aan die lys gesorteer word voor name wat met A begin. Daarom versoek ek aan diegene wat vir my data stuur: vermy sover as moontlik die laaste formaat en gebruik liewer ‘Rietfontein’.

DATUMS

Baie mense hou daarvan om datums volledig in te voer, soos: 26 Januarie 2007. Dit lyk mooi, maar vir ‘n rekenaar is dit nie ‘n datum nie en berekenings om byvoorbeeld ouderdom te bepaal, kan nie met hierdie formaat gedoen word nie. Gebruik dus liewer die formaat wat vir die rekenaar sinvol is: 26 Jan 2007.

Al is die data in Afrikaans ingevoer, gebruik liewer Engels vir datums: dus 15 May 2007 en nie 15 Mei 2007 nie. Rekenaars verstaan net Engels, tensy die basiese program aangepas is.

BESTEL E-SAGI SÓ:

• e-SAGI is verkrygbaar op 'n kompakskyf (CD). Dit kan bestel word by Dennis Pretorius by krugersdorp@pixie.co.za. Dit kos R120. Vorige aankopers kan die jongste weergawe teen 'n verminderde prys kry.

• As 'n alternatief kan u 'n Gedcom met minstens 1 000 rekords van u familie-inligting vir insluiting in e-SAGI aan Lucas Rinken stuur en 'n gratis kopie van die e-SAGIkompakskyf kry. Lucas kan gekontak word by lgr@iafrica.com.
  

Convict History Revealed Online

Records of thousands of British convicts sent to Australia in the 18th and 19th centuries have been made available to search online.

More than two million Britons and an estimated four million Australians are related to convicts deported from Britain to Australia, according to genealogy website Ancestry.co.uk.

The 165,000 convict records typically contain convict's name, date and place of sentencing, length of sentence and the crime committed.

Ancestry.co.uk spokesman Josh Hanna said: "This is the first time that these unique records have ever been brought together in one place online, making them accessible to so many."

"While Australia's convict history itself has been well documented, there are thousands of individual stories in the collection just waiting to be told.”

Although felony, larceny and burglary described the overwhelming majority of crimes, a few of the records reveal some people were sent to an Australian penal colony for such crimes as stealing heifers or burning clothes.

INTERESSANTHEDE UIT DIE e-SAGI (4)

DIE VROU WAT TWEE MANS AAN MOORD MOES AFSTAAN

DEUR LUCAS RINKEN

Magdalena Johanna (Lenie) de Wet, gebore "Zwartberg" op 30 Mei 1782 op Swellendam was inderdaad een van die martelare van haar tyd.

Sy het op 9 Augustus 1796 op Stellenbosch met Jan Christoffel Greyling, gebore 11 Maart 1778, getrou. Min is oor hom bekend. Die bietjie wat ‘n mens vind, is teenstrydig. SAG 2, (bladsy 543) verstrek die volgende: “Saam met landdros (Anders) Stockenström vermoor 31 Desember 1811”. Lees ‘n mens FA van Jaarsveld se “From Van Riebeeck to Vorster 1652 -- 1974”, kry ‘n mens die indruk dat dit in 1804 was. Die beste wat gevind is, was by die Stockenström webwerf by http://www.geocities.com/skildsoom/StockA.html. Daar word die moord soos volg beskryf:

“Op 27 Desember het kol. John Graham van Fintry vir Stockenström beveel om op Coerney by die res van die mag aan te sluit, waar kol. JG Cuyler (landdros van Uitenhage) in bevel was. Stokenström wat besef het dat dit die gebied benoorde die Suurberg aan aanvalle sou blootlê, het die saak met Graham gaan bespreek.

Teen sononder op 29 Desember 1811 het hy saam met 24 man uitgery. Sowat vyf uur later het hy ’n aantal Xhosa’s teëgekom. Hulle was van die Imidange-klan onder Kasa. Hulle het op Doringnek gestaan, die waterskeiding tussen die Wit- en Coerneyrivier op die Suurberg.

Stockenström het staatgemaak op sy gewildheid as vriend en weldoener van die koloniste en die inboorlinge. Hy het van sy perd afgeklim en die oorlogsparty ongewapen gaan ontmoet. Hy het ten minste ’n halfuur lank gepoog om Kasa te oorreed om sonder bloedvergieting na hul tuisland terug te keer. Toe hy teruggedraai het om op sy perd te klim, het die Imidange sy groep omsingel en hulle aangeval. Agt burgers en ’n tolk is doodgemaak. Vier is gewond, maar hulle het weggekom.

Hoe dit ookal sy, Magdalena de Wet se man is vermoor en sy moes alleen na hulle ses jong kinders, gebore tussen 1806 en 1812, omsien. Tydens die moord was sy sewe maande swanger. Haar jongste seun, Barend Christiaan, is op 8 Maart 1812 gebore. Met sy doop moes sy alleen voor die kansel staan.

Daarbenewens was haar tweede oudste seun, Petrus Jacobus, gebore 17 September 1801, blind, soos aangedui word in hul gesamentlike testament. Daarin is ‘n slaaf “present” aan hom bemaak om hom by te staan.

Daarna het Magdalena de Wet op 4 Julie 1814 te Graaff-Reinet met Pieter (Piet) Retief, die Voortrekkerleier getrou. Dis alombekend hoe hy op 6 Februarie 1838 saam met sy geselskap te kwaMatiwane in Natal vermoor is.

Piet Retief (links) was ‘n gerespekteerde leier en martelaar en niemand wil daaraan afbreek doen nie. Tog kry ‘n mens ‘n ander prentjie oor hom uit Henk de Wet boek “Familie de Wet -- 300 jaar”. Sy rustelose aard kom na vore uit die nie minder nie as 65 grondtransaksies wat hy aangegaan het. Hy en sy gesin het verskeie kere van woonplek verander. Hyself het dikwels van nering verander.

In Uitenhage was hy rantsoeneringsagent vir die leër. Hy was ook 'n meulenaar, 'n handelaar in graan en het begin met ‘n bakery en ‘n slaghuis. Intussen het hy as bou-aannemer opgetree. Met vandag se tegnologiese hulpmiddels sou dit seker nie te moeilik gewees het nie. In daardie dae moes dit vir Magdalena en hul 10 gesamentlike kinders baie moeilik gewees het.

Nie een van sy nerings was suksesvol nie. Hy is later gesekwestreer. Selfs sy spogplaas “Mooimeisiesfontein” met 6 000 wingerdstokke het onder die hammer gekom. Daarna het hy net £43/10/0 oorgehou.

Toe breek die Sesde Grensoorlog uit en Piet word as provinsiale veldkommandant aangestel. In die gevegte wat hierop gevolg het, was sy dapper stiefseuns aan die voorpunt. Jan Greyling is, nes sy vader, in ‘n hinderlaag vermoor.

Dit was nie die einde nie. Die moorde in Natal het Magdalena se familie nie vrygespring nie. Uiteindelik verloor sy altesame twee eggenotes, drie seuns (Jan en Abraham Greyling en Pieter Retief) asook haar skoonseun, Lucas Meyer.

Drie van haar kinders het klein gesterf, een dogter kon die geboorte van ‘n kind nie oorleef nie en ‘n tweede het as ‘n volwassene gesterf.

Uiteindelik het Magdalena na Potchefstroom verhuis waar die Volksraad in Junie 1852 haar ‘n maandelikse toelaag van 10 riksdalers aan haar toegeken het, weens “den armoedige toestand”. Dit was die enigste pensioen wat die Volksraad ooit toegeken het. Daar het sy as 70-jarige alleen as ‘n “eerwaardige deftige vrouw” geleef. Sy het haar inkomste aanvul deur onder meer fyngebak te verkoop.

Sy sterf in Potchefstroom op 31 Augustus 1855.

Voorwaar ‘n volksmoeder wat eer waardig is.

GENEALOGY ACCORDING TO MORMONS

By L Tyler Hains

Members of The Church of Jesus Christ of Later-day Saints (Mormons) are prolific genealogists. Genealogical societies aside, one would be hard-pressed to find another religious, social, or political group that engages in more genealogy per capita. The two main reasons for this are rooted in the culture and doctrines of the Church.

Culture: Mormons conduct genealogy for many of the same reasons others do. It can be very interesting to learn about one's ancestors, how and where they lived, and what they experienced. We can learn much about our culture, heritage and traditions by researching our ancestors. It can also bring family closer together and help reunite family branches. Additionally, since the early years of the Church (1830s - 1840s), members have been encouraged to document their lives and experiences through journals and other family records. As a result, members who have Mormon ancestors often have much more information with which to begin their research.

However, if culture were the only reason Mormons researched their genealogy, the proportion of Mormon-genealogists would probably be no more than that of any other group.

The most significant difference is rooted in Church doctrine surrounding the afterlife and the "saving ordinances".

Doctrine: "Ordinance" is the general term used by the LDS Church for what many other Christian denominations term "sacraments." They are the basic rituals performed by church members, often becoming rites of passage through life.

"Saving ordinances" are the ordinances required for salvation; they include baptism, confirmation, endowment, and sealing. Sealings are the LDS version of marriage - instead of the more common "till death do you part," a couple is "sealed" for time and all eternity to each other and to any children they might have under such a union. Endowments have no equivalent that I am aware of. While regular baptisms and confirmations are held in chapels, where anyone may attend and observe, endowments and sealings are performed only inside temples of the Church.

The Church's doctrine states that the saving ordinances must be performed with the proper (LDS) authority, and -- significant to our discussion of genealogy -- must be made available to every person who has ever lived. Therefore, to make them available to people who did not have the opportunity while living, they may be performed upon a living member of the church as a proxy for a deceased person. Ordinances for the dead may only be performed inside a temple for a known individual or, in the case of sealings, for a known couple or family. Through genealogy, we can find individuals and link them to their families.

Public Relations: Here is where some of the unintentional side-effects begin. Because the doctrine states that every person must have the opportunity to accept the saving ordinances in either life or death, Church members were eager to perform as many of these ordinances as they could. When the church operated in relative obscurity, they were able to perform ordinances for most any deceased individual they could find. Hardly anyone in mainstream society cared what Mormons taught or did, and the Mormons of that time gave little thought to what the rest of society might have felt if they had known who the Mormons were baptizing by proxy. Many early church leaders and members performed "temple work," as saving ordinances for the dead are often called, for figures such as the Forefathers of the United States of America and Columbus, and ancestors of people of other religions. They would often select candidates who had contributed to the conditions that allowed the Church to come into being, or arbitrarily by the availability of the genealogical information.

With the Church becoming more mainstream, non-Mormons have taken more note of the actions of the Church and its members. Some whose ancestors have been baptized by proxy have been offended. Some feel that their ancestors would not have wanted any relations with the Mormon church. Others feel that they should have been asked permission. Others are offended by the Church's claim that it has the only valid authority to perform baptisms, and that baptisms into other Christian faiths should be recognized. While the Church makes no apology for the doctrine or the performance of such ordinances, we understand the emotions. Even though the doctrine states that a deceased individual has the right to accept or reject the ordinances done on their behalf, the Church leaders have reacted to outsiders' complaints and decided temple work should be done only for ancestors of Church members.

However, it is still possible that someone who is not a Church member may find that an ancestor has had temple work done for them. Usually, this indicates that you may have a distant relative who is Mormon. Sometimes, however, it may mean that the temple work for that individual was done before the Church asked members to only do the work for their own ancestors.

An immense resource network has been made available to all genealogists -- a result of the Mormons' zealousness for genealogy. None of this would have happened without the additional doctrinal motivation. Hopefully, the misunderstandings that have arisen due to the practices of the Church can be overcome by conversations and articles such as this one.

© 2004 Tyler Hains. Reposted with permission from www.hains.net/articles/whygenealogy.html

• This article was published purely for its genealogical value and not to promote the LDS -- Blogadministrator.
  

KORREKTHEID VAN BRONNE

Meegaande gesprek het vroeg in Junie 2007
op SA Genealogie plaasgevind.

Karel Marais, Wenen, Oostenryk: Hoe hanteer ‘n mense twee bronne het wat geheel en al verskil? My instink is om die een wat ek vertrou, dis 'n MOOC, te gebruik. Dit het net name en swak spelling, maar dit behoort mos meer akkuraat te wees as enige ander bron, of hoe? Die ander een is op 'n aanlyn-genealogiese webwerf en gee name, geboortedatums en in sommige gevalle selfs gades en kinders. Aangesien die persoon al in 1829 dood is, raak dit 'n hele rits goed in my stamregister. Hoe gemaak met die klomp mense wat ek nou nie meer kan koppel nie? Bêre ek hulle nou maar in my "Onbekende” Marais"-lêer en soek tot ek hulle kan koppel?

Alta Griffiths, Durbanville, Kaapstad: Sterftekennisse (SK) is nie altyd ‘n honderd persent korrek nie. My ondervinding is die volgende:

• in baie gevalle word voorname omgedraai of verkort;

• kinders se ouderdomme word geraai;

• kindername word weggelaat;

• 'n ma se nooiensvan word vergeet;

• die name van die oorledene se ouers word vergeet.
  

Die korrektheid daarvan sal van die volgende afhang:

• die kennis van die individu wat die SK ingevul het;

• as ‘n persoon ‘n SK vir die eerste keer invul, weet hulle soms nie regtig wat se inligting van hulle verwag word nie;

• dikwels is hulle in emosionele pyn wat ek glo ook hulle antwoorde beïnvloed;

• laastens vind ek dat faktore soos familie-onenighede, geheime of erfporsies ook die volledigheid van ‘n SK kan beïnvloed.
  

Wat webwerwe betref, kan 'n mens sommer sien as die persoon hard gewerk het aan sy data. ‘n Goeie leidraad is as daar doopdatums, troudatums en foto's van verskeie takke van die familie teenwoordig is asook 'n ordentlike bronnelys. Probeer om die bronverwysings te kry op die webblad en volg die leidrade op.

Selfs as jy inligting van familielede gekry het, kan dit nie kwaad doen as jy dit slegs gebruik as 'n aanknopingspunt om jou navorsing op te baseer nie.

Ek het 'n tante met drie sterfdatums -- een datum volgens die dogter, ‘n ander een volgens die grafsteen en 'n derde een op die SK.

Herman Labuschagne, Johannesburg: Jou vraag is ’n goeie een vir selfs ervare navorsers. Ek hanteer konflikterende bronne op ’n minder algemene wyse. Ek beskou dit nie as my primêre taak om te besluit watter bron absoluut korrek is en watter een nie. Ek teken slegs getuienis op.

Elke bron: Dit beteken dat ek gewoonlik elke bron se data opteken soos ek dit vind. As ek later regtig met sekerheid kan vasstel wat die waarheid is, dan pas ek dit dienooreenkomstig aan, maar dan voel ek ‘n mens moet ’n paragraaf skryf om te verklaar hoekom jy die een bo die ander verkies. Omdat ‘n mens gewoonlik werk met honderde mense wat jy maar net in die verbygaan opteken, voel ek ’n navorser het nie die tyd om te sit en rangordes uitwerk nie. Dit is waarom ek liewers elke bron se feit wil opteken en dit oorlaat aan spesialiste ná my om te besluit wat is korrek en wat nie.

Datums: ’n Mens vind dikwels dat jy byvoorbeeld twee, drie of selfs vier verskillende geboortedatums vir dieselfde persoon ontdek, afhangende van die bronne waarmee jy werk. Sommige navorsers kies die datum wat vir hulle die oortuigendste lyk en ignoreer eenvoudig die ander. Sommiges kies ook die oortuigendste datum, maar bring iewers ’n nota aan wat melding maak van die konflikterende data. Ek respekteer elkeen se reg tot ’n eie metodiek, maar hierdie benadering maak nie vir my sin nie.

Legacy: Ek gebruik die Legacy genealogiese program, wat jou toelaat om meer as een datum in die datumveld te plaas. So byvoorbeeld lyk my voorouer, Frans Labuschagne, se geboortedatum so: Bef 22 Oct 1752 or 6 April 1749. Ek weet baie navorsers hou nie hiervan nie, maar dit maak vir my meer sin. Legacy stel jou in staat om aan elke feit ’n bronverwysing en vertouenswaarde toe te ken. So kan jy dan spesifiseer waar die twee feite vandaan kom en aan watter een jy meer waarde heg. Ek erken dat die funksie nie so effektief werk as wat ek dit sou wou gehad het nie. Die probleem is dat hierdie soort datumvelde blykbaar ‘n probleem kan meebring as ‘n mens data deel tussen twee verskillende genealogiese programme of gedcoms. Ek het besluit om maar verlief hiermee te neem.

Notas: Somtyds, as ek voel dat die datum meer verduideliking nodig het, voeg en dit eerder in die notaveld by. Die nadeel hiervan is net dat ek baie deel met ander navorsers. Dit is maar hoofsaaklik omdat die notavelde soms inligting bevat wat ek uit respek vir mense se privaatheid nie maklik deel nie. Op hierdie manier kan ander navorsers dus nie sien wanneer daar twyfel bestaan het oor ’n sekere feit nie.

Spelling: Die ander algemene verskynsel is waar ’n persoon verskillende name of spelvorme het. Ek beskou dit as belangrik dat elke variasie van ’n persoon se naam opgeteken moet word. So bv. het my oor-oupagrootjie sy eie naam soms gespel as Isaac, Izak of Izaak Hermanus . Hy en andere het die van soms as gespel as:

Labuschagne of Labuschagné of Labuschagnie of Labüschagnie.

Ek teken eenvoudig al die variasies op. Deur dit te doen voel ek ‘n mens ontwikkel ook ’n mate van begrip vir die taal- en spelontwikkeling wat deur ons families se vormingsjare plaasgevind het.

AKA of "also known as": Legacy het gelukkig ’n “AKA” of “also known as”-veld waar alternatiewe name, asook noemname en byname gevoeg kan word. Elke naam kan natuurlik aan ’n bepaalde bronverwysing gekoppel word sodat’n mens weet waar jy die feit vandaan gekry het. In verslae verskyn daar dus ’n lyntjie wat soos volg lees: “He was also known as Berend Labuschagne, Barend Labuschagne and Boet.” Weer eens ken ek navorsers wat glad nie daarvan hou om dit so te doen nie en wat volhou dat die AKA-name probleme veroorsaak met gedcoms. Dit mag wees. Vir my persoonlik voel dit net meer wetenskaplik om al die beskikbare feite op te teken en eers later op grond van die gewig van beskikbare getuienis te besluit watter een as primêr korrek beskou moet word.

Plekname: Daar ontstaan egter ’n probleem wanneer meer as een plek vir ’n geboorte, doop of sterfte opgeteken moet word. Ek dink die meeste sagteware maak ’n meester-inskrywing van elke pleknaam wat ingevoer word. As mens dus ’n geboortedatum invul wat lees: “Cradock of Graaff-Reinet” dan beskou die program dit as ’n plek waarvan die naam in der waarheid “Cradock of Graaff-Reinet” is. Dit is seker nie ’n krisis nie. Dit voel net vir my slordig en uit die oogpunt van databasis-korrektheid verkeerd. Ek teken dit soms so aan, maar ek hoop die sagteware ontwikkel eendag sover dat dit verskillende plektoekennings op dieselfde manier as AKA name kan akkommodeer.

Sover ek weet is daar min navorsers wat soos ek te werk gaan met die aanteken van alternatiewe feite. As daar ’n meer sinvolle metodiek is hoor ek graag daarvan.